ملاحظات نگهداری و اجرای سیستم آبیاری نوارتیپ در مزرعه:
پس از نصب لوله های نوار تیپ در مزرعه و در آبیاری های اولیه با این سیستم (تا قبل از توسعه گیاه در سطح خاک مزرعه) ضروری است که کشاورزان محترم دقت و توجه بیشتری بر سیستم نوارتیپ مزرعه خود داشته تا از کارکرد مناسب آن مطمئن شوند. چراکه پس از استقرار گیاه و افزایش سطح سبز مزرعه، بازدید از نوارهای تیپ غیرممکن و یا دشوار خواهد بود.
توجه به فاصله بین نوارهای تیپ و عدم جابجایی آنها توسط باد، توجه به سمت قرارگیری لوله های تیپ بر روی خاک در مزرعه بطوریکه قطره چکان ها در بخش زیرین لوله قرار گیرند و توجه به بست های ابتدایی برای رفع نشتی آب از این محلها از جمله مواردی است که باید توسط کشاورزان بازرسی شده و مورد اصالح قرار گیرند.
در انتهای فصل رشد و برای جلوگیری از خسارت زیست محیطی به مزرعه و عدم مشکل در عملیات کاشت فصل بعدی، باید نسبت به جمع آوری نوارهای آبیاری تیپ در اسرع وقت اقدام شود
ملاحظات نصب نوارهای تیپ در مزرعه:
جهت و امتداد مناسب برای پهنکردن نوارهای تیپ در مزرعه به آرایش قطعات آبیاری، قرارگیری لوله های مانیفولد و شیارهای کشت وابسته است. در صورت عدم محدودیت در این موارد، توصیه میشود که نوارها در داخل شیار قرار گرفته و امتداد نوارهای آبیاری تیپ با امتداد باد غالب منطقه هم جهت باشد تا مشکل بادبردگی نوارهای تیپ کمتر بوقوع بپیوندد. توجه به سمت قرارگیری لوله های تیپ بر روی خاک بطوریکه قطره چکانها در بخش زیرین لوله قرارگیرند، از مواردی است که در این مرحله باید حتما رعایت گردد.
نصب نوارهای تیپ به دو روش دستی و مکانیزه امکان پذیر میباشد. در هرحال نباید تحت هیچ شرایطی نوار بر روی زمین کشیده شده و یا تحت نیرو و کشش پهن شود. به همین خاطر کالف باید روی دستگاه سادهای که محور آن از دو طرف بر روی دو بلبرینگ قرار گرفته و به راحتی میچرخد، قرار گیرد و توسط دست و یا بصورت مکانیره نصب گردد. از نصب قرقره در کنار مزرعه خودداری گردد، زیرا این کار باعث خراشیدگی و کاهش طول عمر نوار میگردد.
درصورت نصب نوار تیپ به روش مکانیزه، الزاما باید از سیستمهای استاندارد پهن کردن نوار استفاده شود، به طوری که در تمام مسیر لوله، هدایت نوار از کالف تا روی زمین )شامل محل ورود و خروج نوار از لوله و سطح داخلی لوله( هیچگونه تماس با سطوح تیز، برنده و ساینده که موجب پارگی و آسیب نوار میشود، وجود نداشته باشد.
عدم توجه به این موضوع میتواند خسارت زیادی برای کشاورزان در طول فصل به بار آورد. در مناطقی که سرعت باد موجب جابجایی نوار میگردد، باید نوارهای آبیاری با استفاده از میخ (گیره) پالستیکی و در فاصله های مناسب روی زمین تثبیت گردند.
ملاحظات قبل از نصب نوارتیپ در مزرعه:
قبل از نصب نوار تیپ، خاک مزرعه بایستی کامال شخم خورده و فاقد کلوخ و قطعات درشت باشد. همچنین تسطیح نسبی زمین و شیببندی آن ضروری است. توصیه میشود که شیب زمین از ۱ درصد تجاوز نکند. در مورد کشت محصولاتی نظیر گندم )بویژه در شرایط شور(، توصیه میشود که مرزهای قطعات آبیاری سنتی حتیاالمکان حذف نشوند تا در مواقع ضروری بتوان آبیاری تکمیلی غرقابی نیز انجام داد.
همچنین قبل از اتصال نوارهای آبیاری تیپ به لوله ، باید خطوط اصلی و نیمه اصلی و مانیفولدها شستشو داده شوند. برای اینکار باید درپوشهای انتهای خطوط باز شده و سیستم راه اندازی شود تا عمل شستشو انجام گردد. پیشبینی و نصب ایستگاه پمپاژ، اندازه و آرایش لوله های اصلی و فرعی مزرعه، شیفتهای آبیاری، شیرفلکه ها و سایر اتصاالت مربوطه نیازمند محاسبات فنی و دقیق است که بر اساس نظر و تجارب طراح سیستم آبیاری عمل خواهد شد.
واضح است که همانند سایر روشهای آبیاری تحت فشار، طراحی صحیح سیستم تیپ با در نظر گرفتن مبانی هیدرولیکی دقیق و همچنین اجرا و نگهداری مناسب سیستم، جزو عوامل کلیدی برای موفقیت این روش، توجیه اقتصادی و بهره مندی از مزایای آن توسط کشاورزان محترم محسوب میشود. لذا پیشنهاد میشود که کشاورزان محترم قبل از هر اقدامی با کارشناسان ذیصالح در زمینه سیستم آبیاری تیپ، مشورت کافی بعمل آورند.
نحوه نگهداری نوارهای تیپ در انبار:
از نگهداری کالف های نوار آبیاری تیپ در فضای غیرمسقف و به خصوص در معرض تابش مستقیم آفتاب و بارندگی خودداری شود. کالف های نوار تیپ بایستی بدون بازکردن بسته بندی آن، در یک انبار سرپوشیده و بدور از مواد اشتعال زا و خورنده، بر روی سکوئی به ارتفاع ۵۰ سانتیمتر قرار گیرند. نوارها باید از گزند جوندگان و حشرات در امان باشند و همچنین از جابجایی های غیرضروری در طول مدت انبارداری اجتناب گردد.
همچنین در زمان جابجایی و یا تخلیه کالفها، از پرتاب نمودن و یا غلتاندن آنها روی زمین اجتناب شود. چون با این کار، بستهبندی نوار آسیب دیده و برخورد با اشیاء تیز و برنده، موجب پارگی لوله ها میشود.
کارکرد و ملاحظات آبیاری نوارتیپ در شرایط شور:
برای آبیاری به روش تیپ در شرایط شور، فاصله آبیاریها باید کوتاه بوده و منطقه توسعه ریشه گیاه همواره خیس نگه داشته شود. بنابراین، محلول خاکی که در آن ریشه های گیاه حضور دارند، در طول دوره رشد تقریبا رقیق باقی مانده و در این شرایط، جذب آب توسط ریشه گیاه راحتتر خواهد بود. بنابراین در شرایط شور انتظار است که آبیاری گیاه توسط لوله های تیپ راندمان بالاتری نسبت به سایر روشها داشته باشد و گیاه راحتتر بتواند آب مورد نیاز خود را جذب نماید.
در آبیاری تیپ، حجم مرطوب شده خاک که اصطالحا به آن “پیاز رطوبتی” گفته میشود به اطراف لوله گسترش یافته و نمک نیز به طور مرتب از کنار لوله به خارج از پیاز رطوبتی رانده میشود. بنابراین اگر لوله تیپ در کنار گیاه قرار داشته باشد، نمک های موجود در آب و یا خاک به تدریج از دسترس گیاه دور میشوند و آسیب کمتری به گیاه وارد خواهند نمود. بنابرین مهمترین نکته بکارگیری روش تیپ در شرایط شور، کوتاه کردن دور آبیاری است.
با توجه به اینکه در روش آبیاری تیپ، آب مستقیما روی گیاه پاشیده نمیشود، شوری آب باعث سوختگی سطح برگها نیز نخواهد شد. همچنین در صورت مناسب بودن شرایط مزرعه از نظر مرزبندی و کانالکشی برای انجام آبیاری غرقابی، توصیه میشود که برای مهار مشکلات شوری در طول فصل رشد از آبیاری تکمیلی غرقابی بویژه در ابتدای فصل استفاده گردد.
مزایای آبیاری به روش نوارتیپ:
در آبیاری تیپ، سرعت باد و پستی و بلندی زمین نمیتواند مانع عدم یکنواختی پخش آب در مزرعه شود. حداکثر شیب توصیه شده در این روش ۱ درصد ۱۰ در هزار میباشد؛
آبیاری به روش تیپ مانع از جاری شدن آب در سطح مزرعه میشود. همچنین تبخیر آب از سطح زمین نسبت به سایر سیستمهای آبیاری کمتر میشود. بنابراین مصرف آب توسط علف های هرز به حداقل رسیده و کنترل علف های هرز و بیماری های مزرعه ساده تر میشود. علاوه بر این، بخش عمده آبی که به زمین داده میشود، به مصرف تعرق گیاه رسیده و در نتیجه شاخص کارایی مصرف آب افزایش مییابد؛
در این روش، ناحیه ریشه گیاه از نظر جذب آب و مواد غذایی در وضعیت مطلوبی قرار خواهد گرفت و بنابراین پاسخ مثبت گیاه به آبیاری با این روش بیشتر از سایر روشها خواهد بود؛
در صورت اتوماتیک بودن سیستم آبیاری تیپ، هزینه های کارگری برای آبیاری مزرعه حذف میشوند. در شرایط غیراتوماتیک نیز هزینه های کارگری به مراتب کمتر از روش های غرقابی است؛
در صورت استفاده از این سیستم در آبیاری گوجه فرنگی و سبزیجات برگی، هزینه های مربوط به احداث جوی و پشته کاهش مییابد. همچنین بدلیل حذف شدن جوی و پشتهها، به سطح مفید مزرعه افزوده شده و در نتیجه با باالرفتن تعداد بوته در واحد سطح، میزان عملکرد محصول نیز افزایش مییابد.
تزریق کودهای محلول در این روش به خوبی و به میزان بکنواخت در سطح مزرعه ممکن میگردد؛
به دلیل کشت منظم در این روش امکان حرکت ماشین آلات سمپاشی و غیره در بین ردیف های گیاهان میسر میباشد؛
از سوختگی برگها جلوگیری میشود و تلفات ناشی از خیس شدن برگ های گیاه به حداقل ممکن خواهد رسید.
ویژگی نوارهای آبیاری نوارتیپ:
کارگذاری سیستم تیپ به صورت دستی و یا ماشینی نسبتا ساده و سریع بوده و بدلیل سبکی وزن نوارهای تیپ، حمل و نقل آن در مزرعه راحت است؛
- جنس پلیمری مخصوص نوارتیپ، از چسبیدن جلبک و رسوبات معدنی به آن جلوگیری میکند؛
- مقاومت نوار آبیاری در مقابل اشعه ماوراء بنفش خورشید، کودهای شیمیایی، سموم دفع آفات و اسپریهای کشاورزی باالست؛
- در این روش هزینه های لوله های فرعی تیپ نسبت به سایر روشهای آبیاری قطره ای کمتر است؛
- در صورت جمع آوری نوارهای تیپ مزرعه با هدف استفاده مجدد از آنها در سال بعد، نیاز به فضای کمی برای نگهداری آنها می باشد.